Κατά 10% μειώθηκαν οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε σύγκριση με το 2019, κάτι που σημαίνει ότι οι «σώθηκαν» 2.000 ανθρώπινες ζωές – ωστόσο αυτή η επίδοση δεν φαίνεται να είναι ό,τι καλύτερο. Ο λόγος; Η ΕΕ και ο ΟΗΕ έχουν στόχο τη μείωση των απωλειών, σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα, κατά 50% έως το 2030.
Περίπου 20.600 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε τροχαία ατυχήματα πέρυσι, κάτι που αποτελεί αύξηση κατά 3% σε σχέση με το 2021, καθώς τα επίπεδα κυκλοφορίας – μετά την πανδημία -φαίνεται ότι επανήλθαν πλέον στα κανονικά τους επίπεδα.
Αυτό, βέβαια, αντιπροσωπεύει μία σαφή πρόοδο, δηλαδή 2.000 λιγότερους θανάτους (μείωση κατά 10%) σε σύγκριση με το προ-πανδημικό έτος 2019, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στόχος της ΕΕ και του ΟΗΕ είναι να μειώσουν στο μισό τον αριθμό των θανάτων από τροχαία ατυχήματα μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Επιπλέον, ένα στοιχείο που πρέπει να επισημανθεί, είναι ότι η πρόοδος αυτή είχε μεγάλες διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών μελών. Οι μεγαλύτερες μειώσεις, άνω του 30%, αναφέρθηκαν στη Λιθουανία και την Πολωνία, με τη Δανία να καταγράφει επίσης σημαντική πτώση, της τάξης του 23%. Αντίθετα, τα τελευταία τρία χρόνια, ο αριθμός των θανάτων από τροχαία ατυχήματα σε χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Σουηδία παρέμεινε σχετικά σταθερός ή αυξήθηκε. (Στο σημείο αυτό οφείλουμε να παραθέσουμε την επισήμανση της Επιτροπής ότι έχουμε να κάνουμε προς το παρόν με προκαταρκτικά και κάποιες φορές με επιμέρους δεδομένα.)
Η συνολική κατάταξη των χωρών με βάση τις απώλειες φαίνεται πάντως ότι δεν έχει αλλάξει σημαντικά σε σχέση με την προ πανδημίας κατάσταση, με τους ασφαλέστερους δρόμους στη Σουηδία (21 θάνατοι ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους) και τη Δανία (26 θαν./εκατομμύριο) ενώ η Ρουμανία (86/εκατομμύριο) και η Βουλγαρία (78/εκατομμύριο) είχαν τα υψηλότερα ποσοστά το 2022. Ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 46 θάνατοι από τροχαία ατυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκους.
ΠΟΙΟΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΚΑΙ ΠΟΥ;
Μπορεί οι πόλεις να χαρακτηρίζονται από αυξημένη κυκλοφορία και μεγαλύτερη πυκνότητα και ποικιλία οχημάτων κάθε τύπου στους δρόμους, όμως τα θλιβερά πρωτεία ανήκουν στους επαρχιακούς δρόμους:
- Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2021 (λεπτομερή στοιχεία του 2022 δεν είναι ακόμη διαθέσιμα) σε ολόκληρη την ΕΕ, το 52% των θανάτων από τροχαία ατυχήματα σημειώθηκαν εκτός αστικών κέντρων, έναντι ποσοστού 39% στις αστικές περιοχές και 9% στους αυτοκινητόδρομους.
Από αυτούς τους νεκρούς, οι επιβαίνοντες σε αυτοκίνητα (οδηγοί και επιβάτες) αντιπροσωπεύουν το 45%, οι πεζοί το 18%, οι χρήστες μηχανοκίνητων δικύκλων (μοτοσικλέτες και μοτοποδήλατα) το 19% και οι ποδηλάτες το 9% των συνολικών θανάτων από τροχαία ατυχήματα.
Ένα στοιχείο που έχει σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον είναι το ότι στις αστικές περιοχές, μέσα στις πόλεις δηλαδή, η κατανομή είναι πολύ διαφορετική με τους ευάλωτους χρήστες του δρόμου (πεζοί, ποδηλάτες και χρήστες ηλεκτρικών δικύκλων [πατίνια και σκούτερ]) να αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 70% των συνολικών θανάτων! Αυτές οι απώλειες, προκύπτουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία σε ατυχήματα που περιλαμβάνουν αυτοκίνητα και φορτηγά και έτσι υπογραμμίζουν την ανάγκη βελτίωσης της προστασίας των ευάλωτων χρηστών του δρόμου.
Αυτή είναι η μόνη ομάδα χρηστών του δρόμου στην οποία δεν παρατηρούμε σημαντική μείωση των θανάτων την τελευταία δεκαετία – γεγονός το οποίο αποδίδεται στη συνεχιζόμενη έλλειψη καλά εξοπλισμένης υποδομής. Το 2022, για παράδειγμα, τα προκαταρκτικά στοιχεία από τη Γαλλία δείχνουν αύξηση 30% των θανάτων από ποδήλατο σε σύγκριση με το 2019.
Σε σχέση τώρα με την υπαιτιότητα η κατανομή με βάση το φύλο δείχνει ότι άνδρες ευθύνονται για τρεις στους τέσσερις θανάτους από τροχαία ατυχήματα (78%).
Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΜΕΙΩΣΗΣ
ΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΚΑΤΑ 50%
Το 2018, η ΕΕ έχει θέσει στόχο τη μείωση κατά 50% των θανάτων σε σχέση με τα επίπεδα του 2019 (22.800 νεκροί) –και, για πρώτη φορά, των σοβαρών τραυματισμών από τροχαία ατυχήματα μέχρι το 2030.
Αυτό εντάχθηκε στο στρατηγικό σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την οδική ασφάλεια καθώς και στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ για την οδική ασφάλεια για τη δεκαετία 2021-2030. Πρόκειται για ένα ενδιάμεσο στόχο μέχρι να καταφέρουμε να φτάσουμε σε μηδενικούς θανάτους από τροχαία ατυχήματα έως το 2050 (“Vision Zero”).
Σημειώνουμε τέλος ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της Δεύτερης Δεκαετίας Δράσης για την Οδική Ασφάλεια, που ανακηρύχθηκε από τον ΟΗΕ για την περίοδο 2021–2030, τον Αύγουστο του 2020.
