Ο ελληνικός ξεσηκωμός δεν ήταν ούτε μια αυθόρμητη ενέργεια, ούτε ένα απρόσμενο στιγμιαίο γεγονός, αλλά το αποκορύφωμα μιας ευρείας κλίμακας παλλαϊκής προσπάθειας για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την απόκτηση της ελευθερίας. Εκείνης της ελευθερίας, την χαρακτηριζόμενη «αναγκαιοτέρα και από την ιδίαν ύπαρξιν ει τον άνθρωπο».
Ταυτόχρονα όμως μέσα από τη δύνη των επαναστατικών διεργασιών σχηματοποιείται και ολοκληρώνεται η διαδικασία εθνογένεσης των Ελλήνων, που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην μετέπειτα ιστορία του νεοσύστατου τότε εθνικού ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Δεν ήταν όμως η Επανάσταση του 1821ένα τοπικό γεγονός, αλλά εντάσσεται μέσα στο ευρύτερο ευρωπαϊκό και όχι μόνο γίγνεσθαι, το οποίο διαμορφωνόταν από τις ιδέες του Διαφωτισμού και τα αποτελέσματα της Αμερικάνικης και πιο ειδικά της Γαλλικής αστικής Επανάστασης του 1789, η οποία καθόρισε τις κοινωνικο-πολιτικές εξελίξεις της εποχής.
Το 1821 αποτελεί ένα από τα βασικότερα ορόσημα της ελληνικής ιστορία, το οποίο καταλυτικά καθόρισε τις μετέπειτα τύχες του ελληνικού λαού, αλλά και εξακολουθεί να εμπνέει και να καθοδηγεί με το μεγαλείο του, ακριβώς γιατί διαχρονικά μπορούν να εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα.
Και είναι γεγονός ότι η διαχρονικότητα χαρακτηρίζει τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, που αποτελούν πάντα σημείο αναφοράς για τις νεότερες γενεές, οι οποίες αντλούν δύναμη και θάρρος για την προώθηση σημερινών στόχων και επιδιώξεων.
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΞΕΣΗΚΩΜΟΥ
Το μεγαλείο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 κατανοείται πληρέστερα και ολοκληρωμένα μόνο αν προσεγγιστεί με αντικειμενικότητα και ιστορισμό κατά τη μελέτη των γεγονότων, που προηγήθηκαν της έναρξης της, αλλά και εκείνων που διαδραματίστηκαν κατά την πολύχρονη, δύσκολη και οδυνηρή πορεία της. Μόνον έτσι θα μπορεί να κατανοηθεί και η ιστορική πορεία του εθνικού αστικού ελληνικού κράτους και οι κατά καιρούς κακοδαιμονίες, που το ταλάνιζαν και ταλανίζουν ακόμα μέχρι και τις μέρες μας.
Τη ίδια στιγμή αποτελεί επιτακτική ανάγκη, όπως όλος εκείνος ο συσσωρευμένος κουρνιαχτός της αντιδραστικής σκόνης, με τη βοήθεια της οποίας μεθοδευμένα και συστηματικά η κάθε λογής άρχουσα ελίτ για εξυπηρέτηση των ιδεολογημάτων και σκοπιμοτήτων της στρεβλώνει ιστορικά γεγονότα, καταχωνιάζει άλλα και συντηρεί αστήριχτους μύθους για το μεγάλο ξεσηκωμό, πρέπει να διαλυθεί ώστε να τερματισθεί ο ευνουχισμός της κοινωνικής διάστασης της Επανάστασης του 1821.
Επειδή λοιπόν το κάθε σημαντικό ιστορικό γεγονός είναι πολυδιάστατο παρατηρείται ότι και η Ελληνική Επανάσταση δεν μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση του κανόνα. Κανένας δεν μπορεί λοιπόν να αμφισβητήσει τη δεσπόζουσα θέση, που είχε η απελευθερωτική της διάσταση. Το κυρίαρχο και ζητούμενο του ξεσηκωμού ήταν η απαλλαγή από την οθωμανική κυριαρχία και η εμπέδωση μιας ανεξάρτητης κρατικής οντότητας.
- Ταυτόχρονα όμως εδραιωνόταν και το ελληνικό αστικό έθνος, όπου σ’ αυτή την ιστορική διάσταση εμπεριέχεται και το έντονο κοινωνικό περιεχόμενο της ίδιας της Επανάστασης, εκφραζόμενο από τις επιμέρους τοποθετήσεις, αναζητήσεις, προβληματισμούς και στρατιωτικές ακόμα συγκρούσεις μεταξύ διάφορων κοινωνικών ομάδων και των εκπροσώπων τους, που αποτελούσαν ενεργά υποκείμενα της επαναστατικής διαδικασίας.
Μόνο με μια τέτοια προσέγγιση, μακριά από βαρύγδουπα και ηχηρά συνθήματα, έξω από ωραιοποιήσεις και εθνικιστικές κορώνες θα είναι δυνατόν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα ακόμα και για το σήμερα, γιατί μελετώντας και διδασκόμενοι από το παρελθόν, κατανοούμε καλύτερα το σήμερα και σταθερά με διαύγεια μπορούμε να προχωρήσουμε στο μέλλον.
