Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων καταναλωτών για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, όταν κάνουν μια αγορά, έχει αυξηθεί, όπως δείχνουν αρκετές έρευνες, και είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για προϊόντα, τα οποία είναι πιο βιώσιμα. Δυστυχώς όμως συχνά πέφτουν θύματα παραπληροφόρησης από αξιώσεις σχετικές με την περιβαλλοντική απόδοση των αγαθών και των υπηρεσιών που αγοράζουν.
Η πρόταση της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων για την αναθεώρηση δύο οδηγιών προκειμένου να καταπολεμηθούν οι πρακτικές «πράσινου ξεπλύματος» και να ευνοηθούν τα βιώσιμα καταναλωτικά πρότυπα μέσω της καλύτερης ενημέρωσης των καταναλωτών για την επισκευασιμότητα και την βιωσιμότητας των προϊόντων και να ρυθμιστεί η αγορά με σκοπό τη διασφάλιση πραγματικών και εύκολα προσβάσιμων πληροφοριών.
H πρόταση ήταν μία από τις πρωτοβουλίες που προβλέπονται στη Νέα Ατζέντα για τους Καταναλωτές και το Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία, και αποτελεί συνέχεια της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η ενδυνάμωση των καταναλωτών και η παροχή σε αυτούς ευκαιριών εξοικονόμησης κόστους αποτελεί βασικό δομικό στοιχείο του πλαισίου της πολιτικής για τα βιώσιμα προϊόντα. Αυτό πρόκειται να επιτευχθεί μέσω της βελτιωμένης συμμετοχής των καταναλωτών στην κυκλική οικονομία, ιδίως με την παροχή καλύτερης πληροφόρησης για τη διάρκεια ζωής και τη δυνατότητα επισκευής ορισμένων προϊόντων, και την ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που εμποδίζουν τις βιώσιμες αγορές.
Η πρόταση για την τροποποίηση της Οδηγίας για τις Αθέμιτες Εμπορικές Πρακτικές αποσκοπεί στην αποτροπή ορισμένων πρακτικών, όπως το «πράσινο ξέπλυμα», οι πρακτικές πρόωρης παλαίωσης και η χρήση αναξιόπιστων και αδιαφανών ετικετών και εργαλείων πληροφόρησης για την βιωσιμότητα.
Η επικαιροποίηση της Οδηγίας για τα Δικαιώματα του Καταναλωτή πρόκειται να διασφαλίσει ότι οι καταναλωτές μπορούν να συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση, έχοντας καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των προϊόντων, τη διάρκεια ζωής των αγαθών και τη δυνατότητα επισκευής τους.
Οι εν λόγω νομοθετικές προτάσεις μπορούν να αποτελέσουν ισχυρά εργαλεία για την αντιμετώπιση των πρακτικών «πράσινου ξεπλύματος», των ψευδών ισχυρισμών των εταιρειών, όπως «καθαρές μηδενικές εκπομπές» σε μηχανισμούς αντιστάθμισης άνθρακα ή των υπεραισιόδοξων ισχυρισμών για τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
Μπορούν, επίσης, να αποτελέσουν ισχυρό εργαλείο για τους καταναλωτές, παρέχοντας καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τη διάρκεια ζωής και τη δυνατότητα επιδιόρθωσης των προϊόντων τους, ώστε να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις αγοράς και, ως εκ τούτου, να συμβάλλουν σε μια πιο βιώσιμη κατανάλωση.
Πιο συγκεκριμένα η πρόταση αποσκοπεί στο να παρέχει πληροφορίες:
(α) σχετικά με την ύπαρξη και τη διάρκεια εμπορικής εγγύησης του παραγωγού όσον αφορά την ανθεκτικότητα για όλα τα είδη αγαθών, ή σχετικά με την απουσία αυτής της εγγύησης σε περίπτωση αγαθών που καταναλώνουν ενέργεια,
(β) σχετικά με τη διαθεσιμότητα δωρεάν ενημερώσεων λογισμικού για όλα τα αγαθά με ψηφιακά στοιχεία, ψηφιακό περιεχόμενο και ψηφιακές υπηρεσίες και
(γ) σχετικά με τη δυνατότητα επισκευής των προϊόντων, μέσω βαθμολογίας δυνατότητας επισκευής ή άλλων σχετικών πληροφοριών επισκευής, εφόσον είναι διαθέσιμες, για όλα τα είδη αγαθών.
Η πρόταση διασφαλίζει επίσης ότι οι έμποροι δεν μπορούν να παραπλανούν τους καταναλωτές σχετικά με τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, την ανθεκτικότητα και τη δυνατότητα επισκευής των προϊόντων. Ταυτόχρονα, απαγορεύει την αναγραφή σήματος βιωσιμότητας το οποίο δεν βασίζεται σε σύστημα πιστοποίησης ή δεν έχει καθιερωθεί από δημόσιες αρχές, τους γενικούς περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς που χρησιμοποιούνται για σκοπούς εμπορικής προώθησης προς τους καταναλωτές, τη διατύπωση περιβαλλοντικού ισχυρισμού για ολόκληρο το προϊόν, όταν στην πραγματικότητα αφορά μόνο μία συγκεκριμένη πτυχή του προϊόντος και τέλος ορισμένες πρακτικές που σχετίζονται με την πρόωρη αχρήστευση των αγαθών.
Σχολιάζοντας την έκθεση στη συζήτηση που προηγήθηκε της ψηφοφορίας η ιρλανδή Ευρωβουλεύτρια Clare Daly τόνισε πως πρόκειται για ένα πραγματικά σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Ανέφερε επίσης, πως στις μέρες μας δεν υπάρχουν προϊόντα που να μην διαφημίζονται ως «κλιματικά ουδέτερα», από παπούτσια μέχρι μπανάνες και αεροπορικές πτήσεις. Αυτό μετατρέπει την ιδέα της συνειδητής κατανάλωσης σε αστείο, σύμφωνα με την Daly, και οδήγησε τους καταναλωτές στο να πιστεύουν πως τους κοροϊδεύουν.
Με αυτή τη νέα νομοθεσία, δήλωσε, οι εταιρίες δεν θα μπορούν πλέον να ισχυρίζονται ότι τα προϊόντα τους είναι «κλιματικά ουδέτερα», «φιλικά προς το περιβάλλον» ή «πράσινα», ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι.
- Η έκθεση υπερψηφίστηκε με 593 ψήφους υπέρ, 21 κατά και 14 αποχές. Η ομάδα της Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο υπερψήφισε την έκθεση.
