Του Δρ Γιάννη ΚΑΚΟΥΛΛΗ*
Η κυπριακή κοινωνία για άλλη μία φορά βρίσκεται μπροστά σε πιεστικά διλήμματα. Από τη μια εξακολουθούμε να παράγουμε τεράστιες ποσότητες σκουπιδιών. Από την άλλη η Ευρωπαϊκή Ένωση μας απειλεί με πρόστιμα γιατί συνεχίζουμε την απαράδεκτη τακτική να στέλλουμε τα σκουπίδια μας σε χωματερές, οι οποίες έχουν κυριολεκτικά ξεχειλίσει ενώ έπρεπε να τις είχαμε κλείσει εδώ και χρόνια.
Το υπουργείο Εσωτερικών προτείνει ως λύση τη δημιουργία τεσσαρων μονάδων ΟΕΔΑ (Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Αποβλήτων) σε συνδυασμό με μονάδα αποτέφρωσης των υπολειμμάτων SRF οι οποίες, όμως, θα στοιχίσουν πάρα πολλά τόσο στη δημιουργία όσο και στη λειτουργία τους και θα επιφέρουν τεράστια οικονομική επιβάρυνση στους πολίτες. Ταυτόχρονα, υπάρχει και το δίλημμα ότι αν δεν αποφασίσουμε σύντομα θα χάσουμε και την ευκαιρία επιχορήγησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τι πρέπει να γίνει;
Η απάντηση βρίσκεται στην ευρωπαϊκή Οδηγία 98/2008 ΕΚ, η οποία θέτει ως ύψιστη προτεραιότητα τη μείωση των αποβλήτων και ακολουθούν κατά σειρά προτεραιότητας, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση, η ανάκτηση ενέργειας, καύση και τέλος η διάθεση, ενταφιασμός σε χώρους υγειονομικής ταφής. Στην Οδηγία δίνεται μεγάλη σημασία, μεταξύ άλλων, στη διαλογή στην πηγή σε επίπεδο νοικοκυριών και στη συλλογή των αποβλήτων σε χωριστά ρεύματα, όπως χαρτί, πλαστικά οργανικά μέταλλα και γυαλί.
Σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή Οδηγία, το στρατηγικό σχέδιο διαχείρισης του υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο συνεπάγεται τεράστια επενδυτική και λειτουργική δαπάνη, στηρίζεται στη συλλογή σύμμεικτων αποβλήτων στη διαλογή τους σε μονάδες ΟΕΔΑ στην παραγωγή χαμηλής ποιότητας τελικών προϊόντων και στην καύση με ανάκτηση ενέργειας, η οποία είναι τέταρτη στη σειρά προτεραιότητας, αγνοώντας τις πρώτες τρεις για τις οποίες τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα κυμαίνονται από καθόλου έως πολύ λίγα.
Στον τομέα αυτό μεγάλη ευθύνη φέρουν και οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης (ΤΑ) και το τμήμα Περιβάλλοντος, διότι έχουν επιδείξει απαράδεκτη ολιγωρία στην προώθηση μέτρων μείωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης των αποβλήτων. Τα κυριότερα μέτρα που έπρεπε να είχαν ληφθεί είναι:
Ενημερωτικές εκστρατείες μείωσης επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης
Προώθηση της διαλογής στο σπίτι
Συλλογή των αποβλήτων σε χωριστά ρεύματα – χαρτί, πλαστικά, οργανικά μέταλλα και γυαλί
Προώθηση της κομποστοποίησης στο σπίτι
Εφαρμογή μέτρων τύπου «Πληρώνω όσο Πετάω»
Επιβολή υψηλών αποτρεπτικών τελών στις χωματερές και κλείσιμο τους βάσει αυστηρού χρονοδιαγράμματος.
Ας σημειωθεί ότι τα μέτρα αυτά δημιουργούν νέες πράσινες θέσεις εργασίας και είναι είτε πολύ χαμηλού κόστους είτε φέρουν πραγματικό οικονομικό όφελος.
Αν, λοιπόν, τα μέτρα αυτά είχαν προωθηθεί έγκαιρα -εδώ και τουλάχιστον 8 χρόνια- δεν θα φτάναμε στα πιεστικά διλήμματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα και είναι άξιον απορίας γιατί καθυστερούν ακόμα και σήμερα. Όσον αφορά τις ΟΕΔΑ, η Κύπρος μπορεί να εξυπηρετηθεί άνετα με δύο, το πολύ τρία, ΟΕΔΑ. Απαραίτητη προϋπόθεση, όμως, είναι ο σχεδιασμός να βασίζεται σε:
Σταδιακή μείωση των αποβλήτων που να επιτυγχάνεται με διαλογή στην πηγή, ενεργό εμπλοκή της ΤΑ και των πολιτών και την εισαγωγή χρηματικών κινήτρων «όσο λιγότερα απόβλητα παράγεις τόσο λιγότερα να πληρώνεις»
Αξιοποίηση υφιστάμενων βιομηχανικών μονάδων βιοαντιδραστήρων και τσιμεντοβιομηχανίας, επιτυγχάνοντας έτσι πολύ πιο χαμηλό επενδυτικό και λειτουργικό κόστος και μειωμένες επιπτώσεις στο περιβάλλον
Διαχωρισμό της προσφοροδότησης των μονάδων ΟΕΔΑ σε δύο στάδια, σχεδιασμός-κατασκευή και λειτουργία-μεταβίβαση. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ευρύτερη συμμετοχή προσφοροδοτών και διευκολύνεται η εμπλοκή κυπριακών εταιρειών.
Η διαχείριση των αποβλήτων είναι υπόθεση όλων, αρχών και πολιτών και επιβάλλεται όλοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους χωρίς άλλη χρονοτριβή. Οι αλλεπάλληλες καταστροφές που έχουν πλήξει τελευταία τη χώρα μας έχουν αναδείξει πόσο καταστροφική είναι η αναβολή και η αναποφασιστικότητα. Ας δείξουμε ότι τουλάχιστον στον τομέα των αποβλήτων δεν επαναλαμβάνουμε τα λάθη του παρελθόντος και ότι αυτήν τη φορά ενεργούμε σωστά και αποφασιστικά. Μπορούμε.
- Ο Δρ Γιάννης Κακουλλής είναι Μηχανολόγος Μηχανικός, Γραμματέας Περιφερειακής Επιτροπής Λεμεσού ΕΤΕΚ
____________________________
Τo ΕΤΕΚ είναι ο θεσμοθετημένος Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας και οργανισμός όλων των Μηχανικών που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. Για να μπορεί να ασκεί κάποιος τη Μηχανική πρέπει να εγγραφεί στο Μητρώο Μελών του ΕΤΕΚ. Το Επιμελητήριο εγγράφει τα μέλη του (ξεπερνούν σήμερα τα 11.500) με αυστηρούς όρους, διασφαλίζοντας έτσι την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχονται στον Κύπριο πολίτη. Μέλη του ΕΤΕΚ μπορούν να γίνουν και εταιρείες. Το Επιμελητήριο προσφέρει στους Κύπριους πολίτες υπηρεσίες διαιτησιών και πραγματογνωμοσυνών σε θέματα που αφορούν τους κλάδους του.
