Toυ Ανδρέα ΠΑΥΛΙΚΑ*
Μετά από τις αποφάσεις του Eurogroup (16.3.2013 και 25.3.2013) για το κλείσιμο της Λαϊκής και το κούρεμα των καταθέσεων έχουν αυξηθεί οι φωνές για λύση εκτός Τρόϊκα, έξοδο της Κύπρου από την Ευρωζώνη και επιστροφή στη Λίρα.
Διάβασα με προσοχή τη θέση του νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν ο οποίος όταν ρωτήθηκε σχετικά ήταν κατηγορηματικός «Ναι, η Κύπρος πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ. Τώρα!» και δικαιολογώντας, είπε ότι «ο λόγος είναι ευθύς και κάθετος. Η παραμονή στο ευρώ συνεπάγεται τεραστίων διαστάσεων σοβαρή πίεση, η οποία θα διαρκέσει πολλά χρόνια, την ώρα που η Κύπρος προσπαθεί να κτίσει έναν νέο τομέα εξαγωγών. Η αποχώρηση από το ευρώ και η απελευθέρωση του νέου νομίσματος θα «εκτόξευε» αυτήν την προσπάθεια».
Βέβαια ο δικός μας νομπελίστας Χρ. Πισσαρίδης είναι κι’ αυτός κατηγορηματικός, αλλά από την αντίθετη πλευρά. «Αν φύγουμε από το ευρώ, λέει, και μείνουμε εντελώς μόνοι μας, αποκλείεται να μας αφήσει η Τουρκία να εκμεταλλευτούμε τον ενεργειακό μας πλούτο». «Με υποτιμημένο μέχρι και 50% το νόμισμα μας, λέει παρακάτω, θα είναι πολύ δύσκολο να εφοδιαστεί η χώρα με πρώτες ύλες…»
Η έξοδος από το ευρώ είναι μια φοβερά δύσκολη απόφαση που πρέπει να μελετηθεί απ’ όλες τις πλευρές. Θα πρέπει να σταθμισθούν τα θετικά και αρνητικά στοιχεία, να εξεταστεί τεκμηριωμένα και χωρίς αγκυλώσεις που μας οδηγεί η σημερινή δανειακή σύμβαση, και αν αυτά που θα υποστούμε προσωρινά με την έξοδο από το ευρώ θα μας φέρουν σε μια καλύτερη κατάσταση, ιδιαίτερα όταν αρχίσουμε να εκμεταλλευόμαστε το φυσικό αέριο.
Ας δούμε όμως τι σημαίνει σε γενικές γραμμές μια έξοδος από την Ευρωζώνη και επιστροφή στο κυπριακό νόμισμα.
Σε μια τέτοια περίπτωση αναμένεται να υποτιμηθεί το νόμισμα μας-η λίρα-έναντι του ευρώ-ας πούμε κατά 40%.
Αυτόματα όλες οι καταθέσεις και τα δάνεια του κόσμου υποτιμώνται κατά το ίδιο ποσοστό. Για παράδειγμα αν κάποιος είχε κατάθεση 25000 ευρώ, η αγοραστική αξία αυτών των λεφτών με την υποτίμηση θα είναι κατά 10,000 λιγότερη.
Οι εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών θα γίνουν ακριβότερες γεγονός που θα ανεβάσει τον πληθωρισμό. Εδώ θα σημειώναμε ότι για πολλά εισαγόμενα προϊόντα, κυρίως καταναλωτικής φύσης υπάρχουν υποκατάστατα στην Κύπρο, γεγονός που πιθανόν να βοηθήσει την κυπριακή παραγωγή.
Όμως η αύξηση τιμών των εισαγόμενων πρώτων υλών και κυρίως του πετρελαίου, μηχανικού εξοπλισμού, ξύλου, πλαστικών θα επηρεάσει τα νοικοκυριά αλλά και τις βιομηχανίες, με επιπτώσεις σε ολόκληρη την οικονομία.
Σήμερα οι εισαγωγές ανέρχονται περίπου στα 6 δισεκ. Ευρώ. Οι εισαγωγές καταναλωτικών προϊόντων ανέρχονται 1,9 δισεκ. ευρώ οι εισαγωγές πρώτων υλών 2 δισεκ. περίπου, από τα οποία τα 1,3 δισεκ. είναι καύσιμα και λιπαντικά.
Οι εξαγωγές με την υποτίμηση του νομίσματος θα γίνουν πιο φτηνές με λογικό αποτέλεσμα να έχουμε σημαντική άνοδο. Ιδιαίτερα θα επωφεληθούν οι εγχώριες εξαγωγές και κυρίως εκείνες των αγροτικών προϊόντων.
Σημειώνουμε ότι οι συνολικές μας εξαγωγές ανέρχονται 1,4δισεκ. ευρώ, οι εγχώριες εξαγωγές 624 εκατ. (109 εκατ. Είναι οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων).
Σημαντική θετική επίπτωση θα έχει ο τουριστικός τομέας, ο οποίος με την υποτίμηση θα γίνει πιο φτηνός, πιο προσιτός και θα προσελκύσει μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών.
Σημειώνουμε ότι ο αριθμός των επισκεπτών ανέρχεται σήμερα στα 2,4 εκατ. ενώ τα έσοδα πλησιάζουν τα 3 δισεκ. ευρώ.
Ως γνωστόν οι χώρες που μπαίνουν στην ευρωζώνη και χρησιμοποιούν το ευρώ ως νόμισμα πρέπει να πληρούν τα λεγόμενα κριτήρια του Μαϊστριχ, τα πιο σημαντικά των οποίων είναι ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος το 60% του ΑΕΠ. Βέβαια στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου επεβλήθη στις χώρες της Ευρωζώνης το πακέτο αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας που προβλέπει μεταξύ άλλων ότι
– οι εθνικοί προϋπολογισμοί των κρατών-μελών θα πρέπει να είναι ισοσκελισμένοι και πλεονασματικοί. Ο κανόνας που τέθηκε είναι το ετήσιο δημοσιονομικό έλλειμμα δεν θα ξεπερνά το 0,5% του ΑΕΠ.
– τα κράτη-μέλη θα υποβάλλουν στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση λεπτομερή προγράμματα με τις διορθωτικές μεταρρυθμίσει που θα εφαρμόσουν για να περιορίσουν τα ελλείμματα τους.
– την εφαρμογή του προγράμματος που θα υποβάλλει κάθε χώρα θα εποπτεύουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
– Όποιο κράτος μέλος ξεφύγει από τα καθορισμένα πλαίσια θα υπόκειται σε κυρώσεις…
Εάν δε το κράτος-μέλος ζητήσει τη βοήθεια του Μηχανισμού Στήριξης για να αντιμετωπίσει τα ελλείμματα και το χρέος, τότε μπαίνουν οι πολύ σκληροί όροι της δανειακής σύμβασης (μνημόνια) με την εμπλοκή εκτός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Τρόϊκα) . Τέτοια μνημόνια έχουν επιβληθεί στην Ιρλανδία, στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία. Σε αντίθεση μ’ αυτές τις χώρες όπου τα μνημόνια αφορούσαν εφαρμογή σκληρών μέτρων λιτότητας, στην Κύπρο, εκτός αυτών των μέτρων και επειδή το πρόβλημα αφορούσε κυρίως τη βιωσιμότητα των Τραπεζών, επιβλήθηκε κούρεμα των καταθέσεων των πολιτών.
Με την έξοδο λοιπόν από το Ευρώ και την επιστροφή στην Κυπριακή λύρα η Κύπρος φεύγει από τον σφικτό εναγκαλισμό της Τρόϊκας, απεγκλωβίζεται από το δυσβάστακτο μνημόνιο και θα μπορεί από μόνη της να χειριστεί τα δημοσιονομικά και νομισματικά της προβλήματα. Θα μπορεί από μόνη της να παίρνει τα απαραίτητα διαρθρωτικά και άλλα μέτρα για την αντιμετώπιση του ελλείμματος και του χρέους, χωρίς κάθε φορά να υποβάλλεται σε τέστ και κάθε φορά να προστίθενται περικοπές και άλλες δυσβάστακτες δεσμεύσεις, όπως συνέβηκε και στις άλλες χώρες που δέχτηκαν βοήθεια από το μηχανισμό στήριξης …
Σε γενικές γραμμές αυτά είναι τα θετικά και τα αρνητικά από την έξοδο από το ευρώ με πιο σημαντικό ότι το κράτος-μέλος θα αποκτήσει την αξιοπρέπεια του και η νομισματική και δημοσιονομική πολιτική θα είναι στα χέρια της εκλεγμένης ηγεσίας του κράτους και όχι αρμοδιότητα και πέραν από κάθε δημοκρατικό έλεγχο οργάνων και σωμάτων όχι μόνο της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης αλλά και του ΔΝΤ.
Επαναλαμβάνω όμως το θέμα της εξόδου από το ευρώ είναι πολύ δύσκολο και πρέπει να μελετηθεί σε βάθος από ένα επιτελείο καταξιωμένων επιστημόνων (όχι κατ’ανάγκη οικονομολόγων) οι οποίοι θα αγγίξουν κάθε πτυχή του προβλήματος και θα σταθμίσουν προσεκτικά τόσο τις βραχυπρόθεσμες όσο και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες σε όλους τους τομείς της κοινωνίας.
Ενώ η έξοδος από την Ευρωζώνη είναι μια λύση που πρέπει να μελετηθεί επισταμένα σήμερα εκείνο που επείγει είναι να δούμε πως διαχειριζόμαστε την παρούσα πολύ δύσκολη κατάσταση όπου η Κυπριακή Κυβέρνηση είναι έτοιμη να υπογράψει με την Τρόϊκα ένα σκληρό μνημόνιο αφού προηγήθηκαν οι αποφάσεις για αναδιάρθρωση της Λαϊκής και το κούρεμα των καταθέσεων.
Πιστεύω πως θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε το Ταμείο Αλληλεγγύης το οποίο μπορούμε να ενισχύσουμε μ’ ένα μικρό τέλος 2-3% στις καταθέσεις άνω των 100,000 ευρώ από τα υπόλοιπα τραπεζικά ιδρύματα (που δε συμπεριλαμβάνονται στη Συμφωνία) ενώ μελλοντικά το Ταμείο μπορεί να ενισχυθεί με έσοδα από το αέριο, ούτως ώστε όταν συγκεντρωθεί το αναγκαίο ποσό να μπορέσουμε να απεγκλωβιστούμε από την δανειακή σύμβαση της Τρόϊκας.
*Ο Ανδρέας Παυλικκάς, είναι Οικονομολόγος-Ερευνητής
